Piątek , 26 luty 2021
Imieniny Miroslaw, Aleksander, Bogumil, Bogumila, Ewelina
14:25

Położenie geograficzne

Gmina SÄ™pólno KrajeÅ„skie liczÄ…ca 16 250 mieszkaÅ„ców poÅ‚ożona jest w powiecie sÄ™poleÅ„skim, w póÅ‚nocno-zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego. CaÅ‚ym swoim obszarem 22 918 ha należy do Pojezierza KrajeÅ„skiego. Miasto SÄ™pólno KrajeÅ„skie, liczÄ…ce 9 370 mieszkaÅ„ców, o powierzchni 579 ha poÅ‚ożone jest nad Jeziorem SÄ™poleÅ„skim, w dolinie rzeki SÄ™polny, na póÅ‚nocny zachód od Bydgoszczy (64 km). Nazwa miasta pochodzi od prasÅ‚owiaÅ„skiego wyrazu sÄ…polbje (forma zrekonstruowana, brak potwierdzenia w źródÅ‚ach) = 'styk kilku pól, okolica równinna', pierwotnie SÄ™pólno byÅ‚o poÅ‚ożone w dolinie nadjeziornej i nadrzecznej, a z czasem rozwijaÅ‚o siÄ™ na wysokim brzegu jeziora i rzeki. Nazwa rzeki SÄ™polna zanotowana zostaÅ‚a w 1345 roku (Sampolna). Krajna jest nazwÄ… topograficznÄ… oznaczajÄ…cÄ… obszar krainny, peryferyjny, z brzegu - na skraju. Osadnicy wielkopolscy, czyli Polanie, tak okreÅ›lili ten ich kolonijny teren, ziemiÄ™ leżącÄ… na skraju Wielkopolski.
Pojezierze KrajeÅ„skie - zwane również WysoczyznÄ… KrajeÅ„skÄ… - region naturalny poÅ‚ożony miÄ™dzy 53st. 05', a 53st. 50' szerokoÅ›ci geograficznej póÅ‚nocnej oraz miÄ™dzy 16st. 45' a 17st. 50' szerokoÅ›ci wschodniej.Obejmuje poÅ‚udniowÄ… część Pojezierza PoÅ‚udniowopomorskiego, miÄ™dzy GwdÄ… na zachód, NoteciÄ… na poÅ‚udnie i BrdÄ… na wschód. Powierzchnia pojezierza wynosi 4.378 km2 Urozmaicony krajobraz z kilkoma zespoÅ‚ami waÅ‚ów morenowych, przeciÄ™ty rynnami z licznymi, jeziorami. Wzgórza moren czoÅ‚owych sÄ… najwyższe na zachód k. ZÅ‚otowa (208 m) i póÅ‚noc k.CzÅ‚uchowa (223 m).


Pod wzglÄ™dem fizyczno-geograficznym, gmina poÅ‚ożona jest w obszarze mezoregionu Pojezierza KrajeÅ„skiego, wchodzÄ…cego w skÅ‚ad makroregionu Pojezierzy PoÅ‚udniowopom. Rzeźba terenu gminy ma charakter mÅ‚odoglacjalny. ZostaÅ‚a uksztaÅ‚towana w czasie ostatniego zlodowacenia, okoÅ‚o 16,5 tys. lat temu. Gmina charakteryzuje siÄ™ zróżnicowaniem rzeźby, którÄ… tworzÄ… różne formy zarówno akumulacyjnej, jak i erozyjnej dziaÅ‚alnoÅ›ci glacjalnej i fluwioglacjalnej. Najpowszechniej wystÄ™pujÄ…cÄ… formÄ… sÄ… pÅ‚askie i faliste równiny morenowe oraz sandrowe. Ta druga forma jest szczególnie rozlegÅ‚a w zachodniej, poroÅ›niÄ™tej lasem, części gminy (okolice Dziechowa - ZaleÅ›niaka). GÅ‚ównÄ… formÄ… erozyjnÄ… jest dolina rzeki SÄ™polenki, biegnÄ…ca równoleżnikowo w Å›rodkowej części gminy. Poniżej SÄ™pólna (na wschód od miasta) charakteryzuje siÄ™ ona dosyć stromymi zboczami. W rynnie zajmowanej przez dolinÄ™ rzeki poÅ‚ożone sÄ… najwiÄ™ksze jeziora na terenie gminy - Lutowskie i SÄ™poleÅ„skie. W póÅ‚nocnej części gminy równina morenowa poprzecinana jest mniejszymi dolinami cieków, szczególnie na póÅ‚noc od WÅ‚oÅ›ciborza. SpoÅ›ród innych form morfologicznych, na uwagÄ™ zasÅ‚ugujÄ…: ozy - w okolicach Komierowa, Niechorza i Åšwidwia oraz kemy - na poÅ‚udnie od WÅ‚oÅ›ciborza oraz w Zbożu - na pograniczu z gminÄ… WiÄ™cbork.
W przeciwieÅ„stwie do sÄ…siednich gmin, niezbyt czÄ™ste sÄ… równiny o genezie organicznej -powstaÅ‚e z zarastania jezior. Spotyka siÄ™ je gÅ‚ównie na poÅ‚udniu gminy - w okolicach Niechorza, Siedliska, Åšwidwia, WiÅ›niewy. W póÅ‚nocno-wschodniej części (okolice Zalesia i Wilkowa) forma taka jest zwiÄ…zana z dolinÄ… Kamionki, która jednak tylko w niewielkim fragmencie leży na terenie gminy. Pomimo lokalnie dużych różnic w wysokoÅ›ci terenu (duże wysokoÅ›ci wzglÄ™dne), skrajne wartoÅ›ci wysokoÅ›ci bezwzglÄ™dnych nie wykazujÄ… dużej rozpiÄ™toÅ›ci. WiÄ™kszość powierzchni gminy leży na wysokoÅ›ci okoÅ‚o 110 - 120 m npm. W części zachodniej wysokoÅ›ci czÄ™sto przekraczajÄ… 120 m npm, a jednostkowe wyniesienia przekraczajÄ… 140 m npm. PodobnÄ… wysokość notuje siÄ™ na poÅ‚udniowy-wschód od miasta (147 m npm). Najniżej poÅ‚ożony punkt, w dolinie SÄ™polenki, leży na wysokoÅ›ci okoÅ‚o 102 m npm, różnica wysokoÅ›ci pomiÄ™dzy punktami ekstremalnymi, wynosi wiÄ™c okoÅ‚o 45 m.
(źródÅ‚o Strategia Rozwoju Gminy)
Ilość odsłon 10403661